Nazwa „dzikie pszczoły”, ma na celu odróżnienie „udomowionej” pszczoły miodnej od wszystkich pozostałych dziko żyjących Apiformes. Niemniej Apis meliffera w dużym stopniu pozostaje dzika i może występować naturalnie bez ingerencji człowieka i należy o tym pamiętać. Nazwa „pszczoły samotnice” ma ten sam cel co powyższa i  odnosi się do struktury społecznej owadów. Bowiem w polskiej apidofaunie tylko pszczoła miodna jest gatunkiem wysoko właściwie społecznym, w znaczeniu pozostawania w fazie społecznej na  każdym etapie życia. Natomiast wszystkie inne Apiformes przechodzą przez okres, w którym występują samotnie. Stąd powinno się mówić raczej o zaawansowaniu społecznym w kontekście danego gniazda, aniżeli gatunku.

Mimo występowania w Polsce ponad 470 gatunków pszczół, to pszczoła miodna najbardziej kojarzy się z tą jakże obszerną grupą. Nie bez powodu, gdyż obecnie w Polsce pogłowie Apis mellifera wynosi ponad 1,7 mln rodzin. Okazuje się że pozostałe gatunki mimo, iż jest ich znacznie więcej są wielokrotnie mniej liczne. W dodatku blisko połowa z nich (co najmniej 222 – na czerwonej liście z 2002 roku) należy do rzadkich lub wręcz zagrożonych wyginięciem.

Przegląd krajowych rodzin należących do Apiformes :

Colletidae (lepiarkowate) – Rodzina bardzo prymitywnych pszczół samotnych, licząca ponad 2000 gatunków, najliczniej reprezentowana w Australii. W Polsce liczy 42 gatunki w obrębie dwóch rodzajów- 28 Hylaeus (samotka) i 13 Colletes (lepiarka).

Andrenidae (pszczolinkowate) -  Rodzina ta obecna jest na wszystkich kontynentach poza Australią, liczy ponad 2000 gatunków. W Polsce występuje około 100, należą do 4 rodzajów.

Apidae (pszczołowate) – Rodzina o największym zróżnicowaniu społecznym, biologicznym i kontrowersjach systematycznych. Należą tu pszczoły właściwie społeczne, a także paraspołeczne i samotne. Obecne są też pasożyty społeczne i kleptoparazytoidy.

Halictidae (smukilkowate) – jedna z największych, liczących ponad 5000 gatunków, rodzin. W Polsce występuje 107 gatunków z 11 rodzajów.

Megachilidae (miesierkowate) -72 rodzaje, w Polsce 13 rodzajów - 87 gatunków. Są to gatunki samotne oraz kleptoparazytoidy, zazwyczaj jednopokoleniowe.

Melittidae (spójnicowate) - niewielka rodzina jedynie 180 gatunków na świecie, w Polsce 11 gatunków. Występują w umiarkowanym klimacie półkuli północnej i na południu Afryki gdzie jest ich najwięcej.

Samotnice, nie zawsze samotne - zachowania społeczne Apiformes – wbrew pozorom wiele gatunków pszczół żyje w różnie zaawansowanych społecznościach. Wyróżniamy następujące struktury społeczne:

Agregacje – oddzielne gniazda jednak założone blisko siebie. Skupiska mogą powstawać ze względu na unikatowość miejsca gniazdowania (np. gliniana ściana). Oraz przez cechę zakładania gniazd w pobliżu miejsca wygryzienia (większe prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu rozrodczego, tam gdzie raz się to udało).

Gromadne – samice mają wspólne wejście do gniazda, jednak komórki lęgowe budują i zaopatrują oddzielnie. Łatwiejsza staje się obrona i budowa.

Niemal społeczne – wspólnie założone gniazdo, w którym samice razem prowiantują komórki do których składają jaja. Po zamknięciu komórki nie zajmują się nią dalej.

Podspołeczne – gniazdo zakładają płodne samice, które same zajmują się wychowywaniem potomstwa.

Półspołeczne – wspólne gniazdo w którym samice razem zajmują się wychowywaniem potomstwa, część samic jest bezpłodna.

Pierwotnie właściwie społeczne – gniazdo zakłada tu unasieniona w poprzednim sezonie, matka. Po wychowaniu pierwszych bezpłodnych robotnic, jej rola sprowadza się do składania jaj. Pod koniec sezonu złoży również niezapłodnione jaja z których wylęgną się samce oraz za sprawą lepszego odżywiania z tych zapłodnionych powstaną  przyszłe matki.

Pasożytnictwo społeczne – strategia wykorzystywana przez trzmielce, polega na przejęciu przez płodną samice kontroli nad gniazdem trzmieli, złożenie tam jaj i zmuszenie do ich wychowania przez robotnice trzmiela.

Pomoce gniazdowe – w celu zwiększenia bioróżnorodności i poprawy jakości siedlisk dla przedstawicieli Apiformes, stosować można różnorakie zabiegi. Najprostsze z nich to tworzenie rozmaitych i licznych miejsc gniazdowania oraz poszerzanie rodzimej, dostosowanej do danego środowiska bazy pożytkowej. Bardzo ważne aby pamiętać, że miejsca do gniazdowania nie mają racji bytu przy braku pobliskiej (do ~300 metrów) bazy pożytkowej.

Domki dla pszczół – jedno z najpopularniejszych rozwiązań, jednak często błędnie wykonanych. Kontrowersyjne również ze względu na stosunkowo małą liczbę gatunków mogących z nich skorzystać. Najważniejsze cechy dobrego domku dla pszczół to:

Wymiary - wąskie i niskie za to głębokie – domek nie powinien mieć dużych rozmiarów, aby nie stał się dużym skupiskiem gniazd, co ułatwiałoby pasożytnictwo i stymulowało konkurencję między mieszkańcami. Ważne aby mieściły się do niego dosyć długie (>10cm ) łodygi, fragmenty drewna. Są chętniej zasiedlane, gdyż umożliwiają wychowanie liczniejszego potomstwa.

Umiejscowienie – najważniejsze aby w okolicy najlepiej kilkudziesięciu metrów znajdowała się duża i zróżnicowana baza pożytkowa. Domek nie powinien stać bezpośrednio na ziemi, nie jest wskazane wieszanie go bardzo wysoko, raczej na wysokości w jakiej naturalnie znajdują się tego typu miejsca do gniazdowania (około 0,5-1,5 m nad ziemią). Skierowanie go przodem w kierunkach południowych, będzie sprzyjało lepszemu nagrzewaniu i dłuższym lotom.

Zawartość – do domku należy włożyć jak najbardziej różnorodne pod względem pochodzenia (serdecznik, kocimiętka, pokrzywa, jeżyna, bez czarny, dzika róża, rozmaite baldachowate, trzcina i inne)  i średnicy (2-10mm), suche łodygi roślin. Jeden koniec takiej łodygi musi być zamknięty, najlepiej naturalnym kolankiem. Część można włożyć kolankiem do przodu, niektóre gatunki zasiedlają je od środka domku. Korzystne może być także próchniejące drewno, w którym owady same wydrążą korytarze. Szyszki i siano nie mają żadnego sensu.

Pionowe pomoce – ciekawa alternatywa dla domków, tutaj używa się również uschniętych łodyg przy czym należy usytuować je pionowo. Powinno się wykorzystywać tu głównie łodygi o miękkim rdzeniu takie jak: bez czarny, dzika róża, jeżyna, bylice czy maliny. Pszczoły wydrążą korytarze same lub zajmą te już wydrążone. Łodyg nie należy wbijać bezpośrednio w ziemię, aby nie zawilgotniały. Najlepiej przywiązać je do osobnego palika i umieścić na wysokości do 1 m. Można też zostawić naturalne, jedynie przycięte rośliny. Łodyga  w tego typu pomocy powinna być długa (>30cm) i mieć większą średnice (>15mm, ale głównie warto zwrócić uwagę na średnicę rdzenia).

Muszle ślimaków – można wykorzystać puste muszle po winniczkach lub wstężykach. Należy układać je pojedynczo na ziemi. Można ukryć muszle zarówno w zarośniętym terenie, jak i na piasku. Pszczoły powinny mieć możliwość manipulacji muszlą.

Martwe drewno –  niestety nadal rzadkie siedlisko zajmowane przez wiele gatunków pszczół, a także liczne ksylobionty, dla których jest ono niezbędne do życia. Ta pomoc gniazdowa może przybierać różne formy: sterta gałęzi, pozostawione martwe drzewo, przewrócony pień drzewa itp. Ważne aby drewno pochodziło z różnych gatunków roślin oraz aby było pozostawione na tyle długo, by przejść wszystkie stadia rozkładu. Z perspektywy pszczół korzystne jest również robienie różnej średnicy nawierceń, ponieważ  tylko kilka gatunków potrafi wykonać je sama. 

Gliniane pomoce - bardzo ważne ze względu na zanikanie tego typu siedlisk zarówno w warunkach naturalnych jak i sztucznych jakimi niegdyś były gliniane zabudowania ludzkie. Można w tym celu wykorzystać produkowane nadal w celach budowlanych cegły z lekkiej gliny i słomy, kupując lub produkując je samemu. Ciekawą alternatywą są też specjalne gliniane domki jakie można spotkać w Wigierskim Parku Narodowym. Glinę warto płytko nawiercić celem ułatwienia pracy i zachęcenia owadów. W tego typu pomocy możemy spodziewać się głównie 7 z 8 gatunków porobnic, które same zdolne są do wygrzebania gniazda.

Piaszczyste nieużytki – różnorodność to waluta dla bogatych środowisk i nawet te pozornie proste i ubogie fragmenty są potrzebne. Może być to wydeptana ścieżka, hałda piachu po budowie, skalniak czy też stara piaskownica. Ważne aby podłoże było sypkie i nieporośnięte roślinnością, najlepiej dobrze nasłonecznione. Jest to najpopularniejsze siedlisko dla rodzimych gatunków pszczół, stąd niezmiernie ważne.